TOPRAK ANALİZİ NEDİR?
NİÇİN YAPILIR?
Toprak analizi belli bir tarla toprağının gübre ihtiyacı ortaya koyan bir metottur. Belli bir tarlayı temsil eden toprak örneği Laboratuarda analiz edilerek içerisindeki bitki çeşidinin maddelerinin miktarı bulunur. Böylece seçilen bitkinin iyi ürün vermesi için Hangi besinlerin verileceği Bütün tarım topraklarında her çeşit bitki besin maddesinin az veya çok olduğu bilinmektedir. Bu sebeple toprakta eksik olan bitki besin maddesinin cins ve miktarını tespit ederek gübrelemenin zamanında ve usulüne uygun olarak yapılması gerekir. Toprak analizleri ile toprakların üzerinde yetiştirilen bitkilerin beslenmelerine güçleri ortaya çıkarılır. Analizlerden beklenen yararın sağlanması ancak örneklerin kurallarına uygun olarak alınıp doğru bir şekilde analizi ile mümkündür.
Toprak analizleri ile o toprağın özellikleri belirlenir ve o toprağa verilecek en uygun gübre çeşidine karar verilir. Toprak analizlerine göre verilecek gübre miktarına ve çeşidine karar verilmesi ürün miktarını ve ürünün kalitesini arttırmakta en önemli yollardan birisidir.
TOPRAK ÖRNEĞİ NASIL ALINIR?
Toprak örneklerinin alınması hiç zor değildir. Dikkat edilmesi gereken en önemli husus alının toprak örneğinin tarlayı yeterince temsil etmesi gerekir. Bir tarlanın toprağı aynı tarla içerisinde değişik özellik gösterebilir bu değişiklikler renk meyil toprağın derinliği yapısı ve işleme şeklinden kaynaklanabilir.
Toprak örneği alınmadan önce tarladaki gözle görülür farklılıklar tespit edilir. Her farklı bölgeden ayrı ayrı toprak örnekleri alınmalıdır. Eğer tarlada farklılık yok ve tarla büyük ise karışık toprak örneği alınır.
Toprak örneği şekildeki gibi çizgi üzerinden alınmalıdır. Karışık Toprak Örneği : Örnek alınacak tarlanın 8-10 yerinden toprak örneği alınıp, alınan bu toprakların birbirleri ile karıştırılması sureti ile meydana getirilen örnektir.
1-Toprak örnekleri ürün ekiminden 15-20 gün önce alınmalıdır.
2-Toprak numunesi alınırken V Harfi şeklinde bir çukur kazılır.
3-Sonra çukurun düzgün yüzeyinde 3-4 cm kalınlığında 1 karış boyunda (15-20cm) bir toprak alınır.
4-Bağ ve Meyve ağaçlarında 0-20, 20-40, 40-60 cm derinliklerinden karışık toprak örneği alınmalıdır.
5-1-2 kg kadar alınan toprak örneğinde gerekli bilgi kartı yazılarak poşet içerisine bırakılır.
TOPRAK ÖRNEKLERİ NERELERDEN ALINMAZ
1-Önceden gübre veya kireç konulmuş yerlerden
2-Hayvan gübresi yığılan yerlerden
3-Harman yeri ve hayvan yatmış yerlerden
4-Sap kök yaban otları yakıldığı kısımlardan
5-Tarlanın çukur ve tümsek yerlerinden
6-Dere orman su arkı ve yollara yakın kısımlarından
7-Sıraya gübreli ekim yapılan ürünlerde sıra üstlerinden
8-Gübre atılan tarladan
TOPRAK
Hayatımızın üç temel unsuru mevcuttur. Toprak, Hava ve Su. Toprak, en az hava ve su kadar önem arz eden temel kaynaklardandır. Toprak üretkenliği ile insan, hayvan ve bitkilere yer, yurt ve aş veren fevkalade yüce bir nesnedir. Toprakların üretkenlik kabiliyetleri muhteliftir. Bu nedenle toprak üretkenliğini artıracak başlıca yöntemlerin başında içerdiği besin elementlerinin dengeli bir şekilde toprakta tutulması ve üretilecek bitki türlerine göre gerekli gübrelemenin yapılması gerekir.
Şubemiz bünyesinde çalışan Toprak Tahlil Laboratuarında tahlil çalışmaları yapılarak çiftçilerimize yetiştirecekleri ürün çeşidine göre gübreleme önerileri rapor halinde verilmektedir.Yapılan tahlil sonucunda çiftçiye üretim yaptığı arazilerin içerdiği organik madde, ph, kireç, fosfor (P2O5), potasyum (K2O5), total tuz içerikleri ve miktarlarına göre gübre tavsiyeleri sunulmaktadır.
Verimlilik Analizlerinde Saptanan Veriler
Toprakta organik madde:
Modifiye edilmiş Walkley-Black Yöntemi ile tayin edilir.
Organik madde toprak içerisinde bulunan bitki ve hayvan kalıntılarıdır. Parçalanması sonucunda meydana gelen humus, toprağın fiziksel özelliklerini düzeltirken, diğer taraftan organik madde terkibindeki besin maddeleri de bitkilere yarayışlı duruma geçer. Organik madde bitki besin maddelerinin ve suyun toprakta tutulmasına yardımcı olur.Toprak zerrelerini birbirine bağlayarak toprakta istenen yapının oluşmasını sağlar.
Organik madde, hafif topraklarda su ve besin maddesinin tutulmasını artırmak; ağır topraklarda ise toprak yapısını düzeltmek, havalanmayı iyileştirmek ve toprak işlemesini kolaylaştırmak gibi önemli özelliklere haizdir. Ayrıca organik madde toprakta yaşayan canlıların hayat kaynağıdır. Onlar için gerekli olan besin maddelerini sağlayarak topraktaki mikrobiyal faaliyeti artırdığından daha iyi bir ürün elde etmede etkili olur.
Toprak reaksiyonu:
Su ile doygunlaştırılmış topraktaki toprak reaksiyonunun pH metre
ile ölçülmesi sonucunda elde edilir.
Topraklar asit, nötr ve alkali reaksiyon gösterir. Toprak reaksiyonu pH birimleri ile ifade edilir. pH, solüsyondaki aktif H iyonu konsantrasyonunun negatif logaritması olarak tarif edilmektedir. Toprak pH’sı 7’den daha az ise asit, 7’den yüksek ise alkali ve 7 ise nötrdür. Normal verimli toprakların pH değerleri 4.5 ile 8.5 arasında değişir.
Toprak reaksiyonu, toprağın verimliliğini etkileyen önemli bir faktördür. Topraktaki bitki besin maddelerinin bitkilere yarayışlıkları o toprağın reaksiyonu ile çok yakından ilgilidir. Gerek bitki besin maddelerinin yarayışlılıkları ve gerekse topraktaki mikrobiyal faaliyetler için en uygun pH değerleri 6-7 arasıdır.
Potasyum:
Bu metodun kuralı, toprakta bulunan potasyumu 1,0 N amonyum asetat (pH 7,0) ile açığa çıkararak çözeltiye geçen potasyumun flamefotometrede okunması ve okunan değerin aynı koşullarda hazırlanmış ve içindeki potasyum miktarı bilinen standartlarla kıyaslanması kuralına dayanır.
Potasyum bitki büyümesi ve çoğalması için önemli bir besin maddesidir. Dünyadaki birçok ülkede ve özellikle yurdumuz topraklarında genellikle yeteri kadar potasyum mevcuttur. Topraklarda %0.3 ile %3 arasında değişen miktarlarda total potasyum vardır. Yani 20 cm derinliğinde, bir dönüm toprakta 750 ile 7500 kg potasyum bulunmaktadır. Genellikle 20 cm derinliğinde, bir dönüm sahada 80 ile 200 kg bitkilere yarayışlı potasyum bulunur. Bu ise her sene ekilecek bitkinin ihtiyacını karşılar durumdadır. Bu nedenle yurdumuzda potasyumlu gübre, toprak analizleri neticesi potasyum eksikliği tespit edilen tarlalarda kullanılmalıdır.
Potasyum bitkinin bilhassa genç yapraklar, kök uçlar ve tomurcuk gibi genç ve çabuk büyüyen kısımlarında bulunur. Bitki içerisinde devamlı olarak hareket eder ve yaşlı kısımlarda fazla bulunduğu zaman genç kısımlara taşınır.
Potasyum mahsulün miktar ve kalitesine etki eder. Hububat saplarının sertleşmesine yardımcı olur. Toprakta fazla miktarda fosfor bulunması durumunda meydana gelecek olan erken olgunlaşmanın normal zamanda olmasını sağlar. Potasyum meyvenin dayanıklılığına, yağ, nişasta ve şeker oranlarının artmasına olumlu etki yapar; renk, tat ve koku gibi özelileri düzenler. Genellikle potasyum eksikliği gösteren bitkinin yaşlı yapraklarının tepe ve kenarlarında kurumalar görülür.
Fosfor :
Olsen fosforunun kalay klorür ile ve askorbik asit ile tayini yöntemi kullanılır.
Fosfor toprakta organik ve inorganik olmak üzere iki şekilde bulunur. Bitkiler toprak suyunda erimiş olarak bulunan inorganik ortofosfatlardan yararlanırlar. Topraktaki bitki ve hayvan artıklarının terkibinde bulunan organik fosfordan bitkilerin yararlanması için toprak organik maddesinin parçalanması ve çürümesi (mineralizasyonu) gerekmektedir.
Fosforun topraktaki total miktarı genellikle % 0.02 – 0.14 arasında değişmektedir. Derinliği 20 cm olan bir dönün sahada 50 – 350 kg fosfor bulunur. Bitkilerin yararlanabileceği fosfor miktarı ise yaklaşık olarak % 1–2’si kadardır. Fosforun bitki terkibindeki miktarı genellikle kuru ağırlığının % 0.2 – 0.8 arasındadır. Fosfor bitkinin tohum ve meyvelerinde, yaprak ve diğer kısımlarına oranla daha fazla bulunur.
Toprakta fosfor yeteri kadar bulunmadığında bitkiler normal büyüyemez, mahsul az ve kalitesiz olur, meyve döker ve hasat gecikir. Özellikle yaşlı yapraklarda mavimtrak yeşil veya ileri safhalarda kırmızıya çalan morumsu bir renk görünür.
% Total Tuz :
Su ile doygunlaştırılmış toprakta elektriki kondaktivite cihazı ile direncinin ölçülüp bu dirence göre tuzluluğunun hesaplanması işlemidir.